OLF Info Desk: Statement on the Ongoing Harassment Against Immigrants in Saudi Arabia Sadaasa/November 21, 2013 · Gadaa.com

በባእድ ኣገራት የጥቃት ሰለባ ለሆኑት ስደተኞች ዋነኛው ተጠያቂ የኣገር መሪ ነኝ ባዩ የወያኔ ስርኣት ነው

ኣብዛኞቹ ኦሮሞ የሆኑ የተለያዩ ብሄር ብሄረሰብ ተወላጆች ባገራቸው ሰርተው ማደግ ተስኖኣቸው በያመቱ ወደ ጎርቤትና ሩቅ ሃገራት ይሰደዳሉ። ኣብዛኞቹ በህገ ወጥ መንገድ ድንበር ኣሳብረው ጎሮቤት ኣገራት ይገባሉ። ጎሮቤት ኣገራቱ ውስጥም የወያኔ መንግስት ተጽእኖ ኣላሰራ ሲላቸው ለደህንነታቸው ሰግተው ርቀው ለመሄድ ሲሉ የከፋ ኣደጋ ያጋጥማቸዋል። በዚህ ሁኔታ በሱዳን፣ ሶማሊያ፣ ሶማሊ ላንድ፣ ፑንት ላንድ፣ ጅቡቲ፣ ኬንያ፣ ደቡብ ሱዳን፣ የመን፣ ሳውዲ ኣረቢያ፣ ዱባይ፣ ባህሬን፣ ሊባኖስ፣ ቃታር፣ ግብጽ እና ደቡብ ኣፍሪካ በመሳሰሉት ኣገራት ውስጥ ተሰድደው የሚገኙ ከኦሮሞና ከሌሎችም ብሄር ብሄረሰብ የሆኑ ዜጎች ብዛት በመቶ ሺዎች የሚገመት ነው።

ከነዚህ ስደተኞች ገሚሶቹ በፖለቲካ ችግር ሳቢያ የሚወዷትን ኣገራቸውን ለቀው የወጡ ናቸው። የተቀሩትም ባገራቸው ሰርተው የመለወጥና ራሳቸውን ችለው ቤተሰቦቻቸውን የመደገፍ እድል ተነፍገው ለተሻለ የስራ እድል ርቀው የሄዱ ናቸው። ባገራቸው ነግደው፣ ኣርሰው፣ ኣርብተው ኣልያም ባላቸው ሞያ ኣገልግለው እንዳይለወጡ ስልጣን ላይ ያለው ስርኣት እንቅፋት ሆነባቸው። የወያኔ መንግስት ባገራቸው ከማናቸውም መንግስታዊ የፖለቲካ ጉዳዮች ነጻ ሆነው ሰርተው መሻሻል የሚፈልጉትን ዜጎች የግድ የፓርቲዬ ኣባል ካልሆናችሁ እያለ ያስፈራራቸዋል። ይህን የማይቀበሉትን በሰበብ ኣስባቡ ኣደናቅፎ የስራ እድል ይዘጋባቸዋል። ኣርሶ ኣደሮቹን የማዳበሪያና የምርጥ ዘር ዋጋ ያስወድድባቸዋል ኣልያም ከናካቴው ይከለክላቸዋል። ነጋዴዎቹን ውሃ ቀጠነ ብሎ በማስቸገር የንግድ ፈቃዳቸውን ከነጠቀ በሁዋላ ይህን ያህል ሺ ገንዘብ ካልከፈልክ ኣታገኝም ይላቸዋል። ወደ ንግዱ ኣለም ለመግባት ያላቸውን ሃብት ኣስይዘው ከባንክ ገንዘብ መበደር የሚፈልጉትን በቅድሚያ የፓርቲያችን ኣባልነት መታወቂያ ኣምጣ በማለት ያሰናክላቸዋል። እነዚህ እንቅፋቶች ዜጎች ባገራቸው ሰርተው ራሳቸውንም ሆነ ኣገራቸውን እንዳያሳድጉ በማደናቀፍ ልባቸው ስደት እንዲመኝ ገፋፉ። ከኢትዮጵያ እየወጡ ወደተለያዩ ኣገራት ስራ ፍለጋ የተሰደዱ ዜጎች ቁጥር ከማናቸውም የጎሮቤቶቻችን ኣገሮች ልቆ የሚገኝበት ምክንያትም በዚህ ኣይነቱ የመንግስት ተጽእኖ ሳቢያ ነው ቢባል ማጋነን ኣይሆንም።

እነዚህ ስራ ፍለጋ የሚንከራተቱ ዜጎች የኢትዮጵያ ዜጎች እስከተባሉ ድረስ በደረሱበት ሁሉ ደህንነታቸውን የመከታተል ሃላፊነት የወደቀው ኣገር መሪ ነኝ በሚለው የወያኔ መንግስት ጫንቃ ላይ ነው። የወያኔ ህወሃት መንግስት ግን በኣንጻሩ ስደተኞቹ በደረሱባቸው ኣገራት ለሰብኣዊ ፍጡር የማይገቡ የጭካኔ እርምጃዎች ሰለባ እንዲሆኑ በማድረጉ ሴራ ውስጥ በቀጥታም ባይሆን በተዘዋዋሪ ተሳታፊ መሆንን መረጠ። በተለያዩ ጊዜያት ዜጎች ለስራ ፍላጋ በተሰደዱባቸው ኣገራት ተገድለው ሬሳቸው ጎዳና ላይ ሲጣል፣ ደማቸው እንደ ውሻ ደም የትም ሲፈስ ወያኔ ይህ ለምን ሆነ ብሎ ሲጠይቅ ኣልተሰማም። ሰርተው ለመቀየር ያለሙ የኣገራችን ሴቶች ለግርድና ስራ ወደ ኣረብ ኣገራት ተሰድደው በጭካኔ ሲገደሉ፣ ሲደፈሩና ያፈሩትን ጥሪት ሲነጠቁ በተደጋጋሚ ተሰምቷል። ኣንዳንዶቹ ምሬት ጠንቶባቸው ከፎቅ ላይ ራሳቸውን ወርዉረው ነፍሳቸውን እንዳጠፉም ይታወቃል። ከኣንድ ኣመት ገደማ በፊት ኣለም ደቻሳ የተባለች የኦሮሞ ተወላጅ በቤይሩት ጎዳና ላይ በኣገሬው ሰዎች እንደ እባብ ስትቀጠቀጥ የሚያሳይ ቪድዮ በ ዮቲዩብ መለቀቁ ይታወሳል። ኣለም በወቅቱ እነዚያ ኣረመኔ የኣረብ ወጣቶች የሴትነት ክብሯን ደፍረው እርቃኗን ጎዳና ለጎዳና እየጎተቱ ሲጫወቱባት እዚያ ኣገር የሚገኘው የወያኔ ኤምባሲ እንዲደርስላት እያለቀሰች ስትማፀን በዚያው ቪድዮ ላይ ተስምታለች። ኤምባሲው ግን ኣልደረሰላትም። የሚገርመው ደግሞ ኣለም ደቻሳ ላይ እንዲህ ያለው ዘግናኝ በደል የደረሰው የወያኔ ኤምባሲ ካለበት ሁለት መቶ ሜትሮች ብቻ ርቆ በሚገኝ ስፍራ ላይ መሆኑ ነው። የወያኔ መንግስት በዚህ ኣንገብጋቢ ጉዳይ ላይ የኣገሪቷን መንግስት የጠየቀው ነገር ኣልተሰማም።

በቅርቡም እንደሚታወቀው ሳዉዲ ኣረቢያ ውስጥ በስራ ላይ ተሰማርተው ይኖሩ በነበሩ የኢትዮጵያ ዜጎች ላይ ኣስነዋሪ የጭካኔ እርምጃዎች ለሳምንታት ሳይቁዋረጡ እየተወሰዱ ናቸው። በዚህም እርምጃ ቢያንስ የሶስት ዜጎች ህይወት ጠፍቷል። የሳውዲ ፖሊሶች ከኣገሬው ወጣቶች ጋር በመሆን ዜግነታቸው ከኢትዮጵያ በሆነ ስድተኞች ላይ የተለየ ኣስነዋሪ የጭካኔ ድርጊት ሲፈጽሙ በተቀረጸው የቪድዮ ምስል ታይተዋል። ይህ ሁሉ ሲሆን እነዚህ የሚደበደቡ፣ የሚገደሉና የሚደፈሩ ዜጎች የትውልድ ኣገር መንግስት የሆነው ወያኔ ኣፉን ሞልቶ ድርጊቱን ሲያወግዝ ኣልተሰማም።

እንደ ኢንዶኔዢያና ፊሊፒንስ ያሉ መንግስታት ዜጎቻቸው ከሳውዲ በሃይል መፈናቀላቸውን ተቃውመው ወዲያውኑ የቅሬታ መግለጫ በማውጣት የሳውዲን መንግስት ኣወገዙ። በሳውዲ የሚኖሩትን የሃገራቸው ስደተኛ ዜጎች ደህንነት ለማስጠበቅ ባላቸው ኣቅም ሁሉ እርምጃ ወሰዱ። የወያኔ መንግስት ግን እንዲህ ያለውን መንግስታዊ ሃላፊነት መወጣት ቀርቶ እንዲያውም የሳውዲን መንግስት ጸረ ሰብኣዊ መብት እርምጃ ለመደገፍ እየተሞዳሞደ መሆኑን በራሱ ላይ መስከረ። በኣገሩ ዜጎች ላይ ሳውዲ ውስጥ እየደረሰ ላለውና ኣለምን እያሳዘነ ለሚገኘው ውርደት ስሜት ኣልነበረውም። ወያኔ ዘንድ ዋጋ የሚያወጣው ለኣገሩ ዜጎች ክብር መቆም ሳይሆን ለሳውዲ ኢንቨስተሮች መሬት ሸጦ ኣልያም በነጻ ሸንሽኖ እየሰጣቸው በኣጸፋው በሚወረወርለት ጥቅማ ጥቅም የንዋይ ጥማቱን ማርካት ብቻ ነው። ዜጎች ኣገራቸው ላይ ሰርተው እንዳያድጉ በሰበብ ኣስባቡ ገፍቶ በማስወጣት እነርሱ ለቀው የሄዱለትን መሬት ዛሬ ዜጎቹን እየገደሉ ላሉት የኣረብ ጥጋበኞች ይቸበችባል። ይህ የኣንድ ጸረ ህዝብ መንግስት ትልቁ መለያ ምልክት ነው።

እንደ ሱዳን፣ የመን፣ ጅቡቲ፣ ሶማሊ ላንድ፣ ፑንት ላንድ፣ ኬንያና በመሳሰሉት ሃገራት ውስጥ ከረጅም ጊዜ በፊት ጀምሮ ከኢትዮጵያ በሄዱ ዜጎች ላይ የሚደርሰው የሞትና እንግልት ኣደጋ ተነግሮ የሚያልቅ ኣይደለም። ይህ ሁሉ ሲሆን ታዲያ የወያኔ መንግስት ከነዚያ የባእድ መንግስታት ጋር ተባብሮ ስደተኞቹን ማስገደል፣ ማሳሰርና ወደ ሃገር ቤት መልሶ ማሰቃየት ካልሆነ በስተቀር ዜጎቼ ብሎ ደርሶላቸው ኣያውቅም።

በጥቅሉ ሲታይ በባእድ ኣገራት ውስጥ በኦሮሞና ሌሎችም ብሄር ተወላጅ ስራ ፈላጊ ስደተኞች ላይ እየደረሰ ላለው ሰቆቃ ዋነኛ ተጠያቂው ባእዳኑ መንግስታት ሳይሆኑ ራሱ የወያኔ መንግስት ነው። በበርካታ ምክንያቶች ተጠያቂ ይሆናል። በመጀመሪያ ደረጃ ስደተኞቹን ገፍቶ ከሃገር እንዲወጡ በማድረጉ ይጠየቃል። በሁለተኛ ደረጃ ስደተኞቹ በደረሱባቸው ኣገራት ሰብኣዊ መብታቸው ተከብሮ እንዲሰሩ በኤምባሲዎቹ ኣማካኝነት ክትትል ባለማድረጉ ተጠያቂ ይሆናል። ሶስተኛ ደግሞ ስደተኞቹ በሚኖሩባቸው ኣገራት ሰብኣዊ መብቶቻቸውን ሲገፈፉ ፈጥኖ ደርሶላቸው ተገቢውን እርምጃ ኣለመውሰዱ ተጠያቂ ያደርገዋል።

ከሁሉም በላይ ግን ስራ ፈላጊዎቹ ዜጎች በገዛ ኣገራቸው ላይ ሰርተው ራሳቸውን እንዲችሉ በማበረታታት ምትክ ተስፋ ቆርጠው ስደትን እንዲመርጡ መገፋፋቱ ትልቅ መንግስታዊ ጉድለት ነው። ዜጎቹ ኣገራቸውን ለቀው ኣንዳይሄዱ ለማድረግ ከፖለቲካ ተጽእኖ ነጻ የሆነ የስራ እድል ማመቻቸት መንግስታዊ ሃላፊነቱ ነበረ። ሁሉም ዜጎች በሚኖሩባቸው ክልሎች ከማናቸውም የፖለቲካ ኣመለካከቶች ነጻ የሆነ ሰርቶ የመሻሻል እድል ማግኘት መብታቸው ነበር። ወያኔ ያንን የዜግነት መብታቸውን ቀማ። ለምሳሌ የኦሮሞ ተወላጆች በክልላቸው ኦሮምያ ውስጥ ባለው የተፈጥሮ ሃብት ተጠቅመው ሰርተው መሻሻል ይችሉ ነበር። በእርሻ፣ በከብት ርቢ፣ በንግድ እንዲሁም በሲቪል ኣገልግሎቶች መንግስታዊና መንግስታዊ ባልሆኑ መዋቅሮች ውስጥ ያላንዳች የፖለቲካ ተጽእኖ ተሰማርተው ራሳቸውንም ሆነ ኣገራቸውን መጥቀም ይችሉ ነበር። የወያኔ መንግስት ግን እነዚህን መሰል የስራ እድሎች ነጥቆኣቸው ለስደት ህይወት ዳረጋቸው። በስመ እንቬስተርነት የራሱን ካድሬዎችና ሰላዮች መልምሎ በሚሊዮን የሚቆጠር ገንዘብ ኣሸክሞ ክልሎች ላይ በማሰማራት የስራ እድሉን ነጠቃቸው።

የዚህ ችግር መንስኤ ራሱ የወያኔ መንግስት ኣድሎኣዊ ኣሰራር እስከሆነ ድረስ የችግሩ መፍትሄም በራስ ኣገር ላይ ሰርቶ የመኖርን መብት የቀማውን ስርኣት ታግሎ የራስን መብት ማስከበር ብቻ ነው። የነዚህ ስራ ፈላጊ ስደተኞች ችግር ላይ ላዩን ሲታይ የኢኮኖሚ ችግር ይምሰል እንጂ መሰረቱ ግን ኣገር ቤት ላይ የሚደርሰው የፖለቲካ ጫና መሆኑ ታውቆ የፖለቲካ መፍትሄ ሊያገኝ ይገባል። ጎሮቤት ኣገራትና መካከለኛው ምስራቅ ውስጥ ስራ ፍለጋ ሲንከራተቱ የተገደሉ፣ የተደበደቡ፣ ለኣካል ጉድለት የተዳረጉ፣ የታሰሩና በሃይል ተይዘው ወደ ኣገራቸው የተመለሱ የኦሮሞና ሌሎች ብሄሮች ተወላጅ የሆኑ ዜጎች በሙሉ ራሳቸውን መጠየቅ ያለባቸው ጥያቄም ይሄው ነው። ኦሮምያ ላይ ሌላው ሰርቶ በኣጭር ጊዜ ውስጥ ሚሊዮነር ሆነ ሲባል እኔ ለምን ኣገሬ ላይ ሰርቼ ማደግ ተሳነኝ? ለምን ለስደት ህይወት ተጋልጬ በባእድ ኣገር ላይ ተዋረኩ? የሚሉትን ጥያቄዎች ራሳቸውን ጠይቀው ምላሹንም ማግኘት ይገባቸዋል። የጥያቄዎቹ ሁሉ ምላሽም ግልጽ ነው። ከለምለሟ ኣባት ኣገራቸው ላይ ኣፈናቅሎ ለስደት የዳረጋቸውና ለራሱ ዘርፎ እየከበረበት ያለው ራሱ የወያኔ መንግስት ነው። ይሄ ምንም ጥርጥር የለውም። ይህን ሁኔታ ለመቀየር ታግሎ የሃገር ባለቤትነት መብት ማረጋገጥም ብቼኛው መፍትሄ ይሆናል።

ድል ለኦሮሞ ህዝብ!

የኦነግ ኢንፎ ዴስክ

ህዳር 20/ 2013 

Godaantota Biyyoota Ambaa Keessatti Balaa Mudataniif Kan Itti Gaafatamu Sirnuma Biyyan Bulcha Ofiin Jedhu Wayyaanee ti

Ilmaan Oromoo fi sabaa fi sablammoota biroo biyya keessatti hojjetatanii guddachuu dadhabuu irraa baruma baraan biyyoota ollaa fi fagootti godaanu. Kana keessatti lakkoofsi ilmaan Oromoo haalaan guddaa dha. Irra guddaan isaanii karaa seeraan alaatiin biyyoota ollaatti godaanu. Biyyoota ollaa irrattis dhiibbaa sirna Wayyaaneetiin nageenya dhowwatamanii fagaatanii deemuuf jecha balaawwan rifaasisaa adda addaa mudatu. Haala kanaan baqattoonni Oromoo fi saboota biroo Sudan, Somalia, Somali Land, Punt Land, Djibouti, Kenya, Suudaan Kibbaa, Yemen, Saudi Arabia, Dubai, Bahrain, Lebanon, Qatar, Masr, Libya fi Afriikaa Kibbaatti faa godaananii argaman kumoota dhibbootaan herregamu.

Godaantonni kun gariin isaanii rakkoo siyaasaatiif biyya jaalatan irraa baqatan. Gariinis biyya keessatti dalagatanii guddachuuf, of jiraachisanii fira ofiis gargaaruuf hiree dhowwatamanii, cunqursaa bifa adda addaan hiraafamanii carraa hojii wayyaa barbaachaaf jecha biyyaa bahan. Biyya isaanii keessatti nagadanii, qotatanii yookiis ogummaa qaban birootiin hojjetanii akka hin guddanne sirna aangoo irra jirutu gufuu itti tahe. Wayyaaneen ilmaan biyyaa siyaasaa mootummaa irraa walaba tahanii hojjetatanii buluu barbaadaniin dirqamatti miseensa paartii kootii taatan malee jedhee doorsisa. Warra kana dide sababa itti barbaadee carraa dalagaa itti cufa. Warra qotatu gatii xaahoo fi sanyii filatamaa dhowwata, yookiis garmalee gatii itti qaalessa. Warra nagadu eehama daldalaa irraa fudhatee qarshii kuma hangas kafaltu malee hin argattu ittiin jedha. Warra baankii irraa horii liqeeffatee daldalatti seenuu barbaaduun dura waraqaa miseensummaa paartii keenyaa fidi ittiin jedha. Haloonni akkasii kun ilmaan biyyaa biyya abbaa isaanii irratti hojjetanii guddachuu fi biyyas guddisuu mannaa hiyyuummaa fi cunqursaa jalaa baqachuuf qalbiin isaanii akka godaansa yaadu taasise. Lakkoofsi namoota Itoophiyaa irraa gara biyyoota adda addaatti godaananii kan biyyoota ollaa keenyaa kamiiyyuu caalaa kan guddatee argameef dhiibbaa mootummaa kana fakkaatu irraati yoo jedhame dhugaa irraa fagaachuu hin tahu.

Ilmaan biyyaa kun hanga lammii Itoophiyaa jedhamanitti, bakka gahan maratti nageenya isaanii hordofee mootummoota biyya itti godaanan sanii waliin tahee tika taasisuufiin kan irra ture, mootummaa aangoo siyaasaa Itoophiyaa harkaa qabu. Mootummaan Wayyaanee TPLF garuu, faallaa kanaan, baqattootni kun marti bakka gahan maratti balaa dhala namaatiif hin malle akka mudatan gochisuu keessaa qooda qabaate. Yeroo adda addaatti wayta ilmaan biyyaa biyya hojiif jecha itti godaanan keessatti ajjeefamanii daandii irratti gataman, dhiigni isaanii akka dhiiga sareetti dhangala’u, kun maaliif tahe jedhee wayta itti gaafate hin qabu. Shamarran hojjetanii guddachuuf jecha biyyoota Arabaa gara garaatti godaanan yeroo hedduu haala kanaan ajjeefamu. Yookiis salphina namummaa isaanii irra gahe obsuu dadhabanii darbii (building) gubbaa irraa of gadhiisanii du’u. Waggaa tokko dura intalli Oromoo Alam Dachaasaa jedhamtu daandii magaalaa Beeyruut keessatti warra biyyaatiin reebamtee yoo ajjeefamtu kan agarsiisu viidiyoon tokko you tube irratti gadhiifamee ture. Alam wayta ilmaan Arabaa gara jabeeyyiin namummaa ishii salphisanii uffata irraa baasanii qullaa lafa irra harkisanii itti taphatan, embaasiin Wayyaanee magaalaa sana keessa jiru akka dhaqqabuuf yoo waywaattu viidiyoo san irratti ni dhagahama ture. Kan nama raaju ammoo, bakki hammeenyi kana fakkaatu lammii Oromoo tana irratti raaw’atame, bakka embaasiin Wayyaanee argamu irraa fageenya meetiroota dhibba lamaan tokko hin caalle irratti ture. Sirni Wayyaanee dubbii tana irratti mootummaa biyya sanii waan gaafate hin qabu.

Dhihoo kana akkuma dhagahamaa jiru, godaantota Itoophiyaa irraa deemanii Saudi Arabia keessa turan irratti ammas tarkaanfiin farra dhala namummaa suukaneessaan torbaanotaaf walitti aansee raaw’atamaa jira. Kana keessatti yoo xiqqaate lubbuun godaantota sadii reebicha irra gaheen dabree jira. Poolisoonni Saudi dargaggoota biyya isaanii waliin tahuun lammiilee Itoophiyaa irraa achi godaanan reebuu, saamuu fi dhalaalee humnaan qabatanii gudeeduudhaan salphisan. Kunis oduu ololaa osoo hin taane qabatamaan viidiyootti warabamee interneeta irratti faca’ee jira. Kun hundi yemmuu tahu, sirni Wayyaanee kan lammiiwwan ajjeefamaa fi salphifamaa jiran biyya isaa irraa tahan afaan guutee yoo gochaa kana balaaleffatu hin dhagahamne.

Mootummoonni akka Indooneeshiyaa fi Filippiins kan lammiileen isaanii haala wal fakkaatuun Saudi keessaa ari’aman hoggasuma ibsa baasanii mootummaa Saudi balaaleffatan. Dirmannaa lammiilee biyya isaaniif qaban agarsiisan. Mootummaan wayyaanee garuu tarkaanfii fakkaataa fudhachuun haa turuutii, inumaa gochaa mootummaa Saudi kan deeggaru tahuu isaa ragaa ofirratti bahe. Salphina lammiilee biyya isaa irra gahee addunyaa gaddisiisee jiruuf gurra hin qabaanne. Isaaf kan gatii qabu investeroota Saudiitti lafa gurguratee akka dhunfaatti duroomuu dha malee kabajaa ilmaan biyyaaf quuqamee dubbachuu miti. Ilmaan biyyaa biyya ofii keessatti hojjetanii akka hin guddanne danqee, lafa isaan gadhiisanii godaanan warra achitti isaan ajjeesaa jirutti gurgurata, yoo fedhes tola kennaaf. Kun mallattoo sirna farra ummatoota bulchaan jira ofiin jedhuu akka tahe ifa galaa dha.

Balaan du’aa fi salphina wal fakkaataa biyyoota akka Suudaan, Yaman, Jabuutii, Soomaalii Laand, Puunt Laand, Keeniyaa fi kan kana fakkaatan keessatti yeroo dheeraa duraa qabee godaantota ilmaan biyyaa, keessumattuu dhalattoota Oromoo irra gahaa ture kan himamee dhumuu miti. Yeroo kun hundi tahu ammoo mootummaan Wayyaanee mootummoota biyya sanii waliin tahee godaantota kana rukuchiisuu, hiisisuu, biyyatti dabarsee zaliiluu irraa kan hafe lammiiwwan kiyyatu miidhame jedhee wayta dirmateef hin qabu.

Walumaa galatti balaa godaantota Oromoo fi sabaa fi sablammoota biroo biyya ambaa keessatti irra gahaa jiruuf kan itti gaafatamu mootummoota alagaa sana qofa osoo hin taane hangafummaatti sirna Wayyaanee mataa isaa ti. Sababa hedduuf itti gaafatama: Jalqaba dubbii, biyya keessaa dhiibee godaansisuu isaaf itti gaafatama. Lammaffaa, godaantonni kun bakka gahanitti mirgi isaanii akka eegamu irratti hojjechuu dhabuuf itti gaafatama. Sadaffaa, bakka itti godaananitti mirgi namummaa isaanii yoo salphifamu dafee sagalee dhageessisee tarkaanfii malu fudhachuu hanqatuu isaaf itti gaafatama.

Hunda caalaatti garuu akka isaan biyya ofii irratti hojjetanii hin guddanne tooftaadhaan dhiibee godaansisuutu yakka olaanaa dha. Lammiileen kun biyya isaanii gadhiisanii akka hin deemneef hiree hojii siyaasaa irraa walaba tahe aanjessuuniif qooda isaa ture. Lammiileen hundinuu naannoo naannoo isaanii keessatti mirga hojjetanii guddachuu kan dhiibbaa kamiyyuu irraa walaba tahe argachuu qabu ture. Wayyaaneen mirga abbaa biyyummaa isaanii san irraa fudhate. Fakkeenyaaf lammiileen Oromoo Oromiyaa keessatti leecalloo (resources) umamaa jirutti dhimma bahanii hojjetanii guddachu danda’u ture. Omisha bunaa, jimaa, midhaanii, albuudaa; horsiisa loonii, lukkuu, bushaalee, kotte duudaa; akkasumas tajaajila hawaasaa (civil service) caasaa mootummaa fi mit-mootummaa keessatti dhiibbaa siyaasaa tokkoon maleetti bobba’anii ofis tahee biyya isaanii guddisuu danda’u ture. Daldala irrattis akkasuma. Mootummaan Wayyaanee garuu hireelee kana mara lammiilee jalaa fudhatee godaansaaf isaan dhiibe. Maqaa investerummaatiin dabballootaa fi basaastota isaa maallaqa miiliyoonota fe’achiisee kaaba irraa bobbaasee Oromiyaa fi naannoolee biroo keessatti dalagaa lammiileen silaa dalagatanii ittiin jiraatan humna qawween jalaa fudhachiisa. Kan caalaatti nama suukanneessu ammoo, godaantota Saudii jiran irra guddaa mallaqatti gurguratuun kan achitti guuraa bahe Wayyaanee mataa isaa ti. Godaantonni haala kanaan biyyoota ambaa keessatti balaa lubbuu isaanii irra gahaa jiruuf kan itti gaafatamu qaama kamiinuu caalaatti Wayyaanee dha kan jennuufis kanumaafi.

Eega sababni rakkoo kanaa mootummaa Wayyaanee mataa isaa tahee, furmaanni rakkoo kanaas sirna Wayyaanee kan biyya ofii irratti hojjetanii guddachuu nama dhowwaa jiru kana irratti gamtaadhaan qabsaayuun mirga ofii kabajchiisuu qofa. Rakkoon godaantota kanaa gubbaan isaa yoo laalamu rakkoo dinagdeeti haa jedhamu malee, hundeen isaa inni guddaan dhiibbaa siyaasaa akka tahe beekamee furmaata siyaasaa argachuu qaba. Godaantonni Oromoo fi kan biroo biyyoota ollaa fi Baha Giddu Galeessaa keessatti hojii barbaachaaf bobba’anii ajjeefaman, reebaman, qaamaa hir’atan, hidhamanii fi humnaan qabamanii biyyatti deebifaman hundi wanni wal gaafachuu qabanis isa kana. Oromiyaa irratti gariin hojjetee yoo millionaire tahu, ani maaliifan hojjedhee bayyanachuu dadhabe? Maaliifan godaantummaaf saaxilamee salphifame? gaaffii jedhu of gaafatanii deebii isaa irras gahuun furmaata taha. Deebiin isaas ifaa dha. Kan biyya abbaa isaanii magartuu fi gabbattuu san irraa tooftaadhaan dhiibee isaan godaansisee ofii saamee ittiin sooromaa jiru dabballoota Wayyaanee ti. Kun homaa shakkii hin qabu. Haala kana jijjiiruuf biyya ofiitti deebi’anii qindaawanii qabsaayuun furmaata waa maraa taha!

Furmaata maayyiif qabsaawuun rakkoo fakkaataa deddeebi’ee biyyoota ambaa keessatti mul’atu kana irra aanuuf gargaara. Ummatni Oromoo ala jirus sagalee kanneen hiraarfamanii tahuun iyyachaafii qabsoo isaa finiinsuu qofaan rakkina kanatti xumura gochuun akka danda’amu hubatee socho’uun dirqama.

Injifannoo Ummata Oromoof!